3 kwietnia 1364 r
Kilka kilometrów na południe od krakowskiego Kazimierza, za wzgórzem Lasota, nad ówczesną rzeką Bodnarką, wpadającą do węższej Wisły, a przed następnym wzgórzem Rękawka – zapewne w 1363 r. kasztelan krakowski Jan z Melsztyna (zwany też Jaśkiem z Tarnowa), zbudował dworek swojemu synowi Remigiuszowi (czyli Rymkowi) na pustych nieużytkach koło Krzemionek, by sprowadził tam kmieci i założył nową wieś na modnym wówczas prawie niemieckim. (…)
Dnia 3 kwietnia 1364 r. Rymek Melsztyński, jeden z synów krakowskiego kasztelana, który otrzymał od ojca ów dworek nad Bodnarką z modną wówczas nazwą Wola – zaprosił do siebie najbliższego dziedzica swoszowickiego Wojsława, krzeszowickiego sołtysa Macieja oraz dwóch krakowskich mieszczan Jana Walenstata i Alberta Czerwonotwarzego, aby byli urzędowymi świadkami założenia nowej wsi na pustych obszarach południowo-wschodnich od jego dworu, oczywiście na prawie frankońsko-niemieckim. Zaproszony notariusz duchowny, zapewne proboszcz parafii św. Jakuba na Kazimierzu, jako kościelny współgospodarz tego obszaru, napisał po łacinie dokument lokacyjny o zasiedleniu tej wolnej przestrzeni i o jego warunkach. Nie zachował się wprawdzie sam pergamin do naszych czasów, ale jego wpis do istniejących ksiąg radnych miejskich, którego dokonano pod koniec XVI wieku. (…).
Dokumenty sporządzono na Woli roku Pańskiego 1364, w czwartek po niedzieli pierwszej po Wielkanocy, czyli trzeciego kwietnia (Acta Consularia Cracoviensis, Volumen 29, Rks APMK sygn. 453 s. 451-452).
Oczywiście natychmiast zapoznano z treścią tego dokumentu zwołanych w tym celu młodych kmieci i wszystkich chętnych do osiedlenia się na tym obszarze, a pochodzących z bliższych miejscowości, zwłaszcza z Krzeszowic i Swoszowic. Zasiedziali dziedzice, bez możliwości powiększania swoich posiadłości, chętnie bowiem pozbywali się synów swoich kmieci i obowiązku budowania im zagród na ożenek. A możliwość zajmowania gotowych i nowych zabudowań oraz 8 lat zupełnego zwolnienia z wszelkich świadczeń i 13 lat częściowego było dużą zachętą do osiedlania się i uprawiania pustych połaci ugorów, a nawet karczowania dzikich zarośli na tym obszarze, należącym do rycerskiego rodu Melsztyńskich. Sięgał on na południu do Kurdybanowa za środkowym biegiem Bodnarki, do lasów między tą wsią a Rżąką, na wschodzie po Prokocim, na północy do królewskiego Płaszowa i za wielicką drogą do wsi Zabłocie i północnych zboczy Lasoty. (…)
Zaledwie sześć lat po wystawieniu powyższego dokumentu, zawsze zapobiegliwy kasztelan krakowski Jan Melsztyński, chcąc jeszcze powiększyć stan posiadania swego syna, uzyskał od króla Kazimierza Wielkiego nowy pergamin (…). Udzielono nie tylko pozwolenia na lokalizację nowej osady, ale nazwano ją uprzejmie „Wolą Janową” i nadano tam Melsztyńskiemu własność. (…)
Obie części Woli – nieco wcześniejsza między wzgórzami Lasota i Rękawka oraz późniejsza przed Lasotą – tylko kilkadziesiąt lat należały do Melsztyńskich. Główny założyciel obu części Woli kasztelan Jan zmarł po 1380 r. zostawiając nowe osady potomstwu. Jego syn, założyciel Woli za Lasotą Remigiusz również wcześnie zostawił swe dziedzictwo krewnym, skutkiem wczesnej śmierci i braku potomstwa. Przekazał swojej zamężnej siostrze Jadwidze Pileckiej, matce chrzestnej Władysława Jagiełły oraz jej jedynej córce Elżbiecie Granowskiej, późniejszej królowej (jako trzecia z kolei żona Jagiełły). One zaś ofiarowały obie Wole – Rymową i Janową oraz wieś Rżąkę klasztorowi i szpitalowi krakowskiemu Kanoników Regułowych Świętego Ducha, by dostarczały żywności i pieniędzy na utrzymanie bardzo licznych chorych, biednych i podrzutków oraz obsługujących ich zakonników. Stało się to w 1419 r.
„Początki Woli Duchackiej”
wg zmartwychwstańca
ks. Bolesława Micewskiego CR
„630 lat Woli Duchackiej”, Kraków 1994
Duchacy – (Duchacy de Saxia, Zakon Świętego Ducha, Zakon Kanoników Regularnych od Świętego Ducha (łac. Ordo Fratrum Canonicorum Regularium Sancti Spiritus de Saxia) – zakon pochodzący z Francji, założony w Montpellier w 1175 r., kiedy to bł. Gwidon wybudował szpital pomagający biednym i porzuconym dzieciom, obierając sobie za patrona Ducha Świętego i żyjąc według reguł św. Augustyna. 22 kwietnia 1198 r. Innocenty III zatwierdził zakon, a w 1204 r. zakon otrzymał od niego kościół pod wezwaniem Santa Maria de Saxia (Matki Bożej Skalnej), przemianowując go na szpital Świętego Ducha. Wtedy też wspólnota przyjęła nazwę „duchacy de Saxia”.
W 1220 r. Iwo Odrowąż sprowadził duchaków do Polski. W 1783 r. nastąpiła kasata zakonu. Przetrwała jednak jego żeńska gałąź.
Duchacy prowadzili szpitale (przyczynili się do rozwoju szpitalnictwa polskiego), pomagali chorym i ubogim. Ich znakiem był krzyż z dwiema poziomymi belkami, przy czym zakończenie ramion było podwójne. Nad krzyżami umieszczano czasami gołębicę. Zakonnicy swój znak nosili na lewej piersi, wyszyty na czarnych habitach.
Źródło: Wikipedia
Dodaj komentarz