TAJEMNICE BRĄZOWEGO POJEMNIKA

 

 

 

Zasady segregacji odpadów wciąż budzą wiele wątpliwości, często pojawiają się nowe pytania, na które nie zawsze łatwo znaleźć odpowiedzi. Przyjrzyjmy się zasadom dotyczącym bioodpadów oraz odpadów zielonych. To bardzo ważne rozróżnienie, bo Kraków należy do gmin, w których są one zbierane oddzielnie.

Człowiek produkuje trudne do wyobrażenia ilości odpadów. Po okresie zachwytu nad walorami opakowań jednorazowych, szaleństwie zakupów coraz to nowych urządzeń agd czy rtv i prostym działaniu polegającym na wywożeniu wszystkich śmieci na jedno wysypisko, przyszło opamiętanie. Zaczęły się działania na rzecz stworzenia systemu gospodarowania odpadami komunalnymi – ich segregacji, odzyskiwania cennych surowców z wyrzuconych sprzętów, wykorzystywania odpadów do produkcji ciepła czy przerabiania ich na użyteczne rzeczy, np. kompost.

Jako kraj, w porównaniu do wielu innych, wciąż jesteśmy na początkowym etapie niezbędnych działań. Gminy wprowadzają coraz nowsze i doskonalsze technologie utylizacji odpadów, ale ich prawidłowe funkcjonowanie w dużej mierze zależy od właściwej segregacji śmieci w naszych domach. Owszem, można wprowadzić selekcję jedynie w punktach, do których trafiają odpady, ale to podniosłoby koszty całego procesu i miałoby wpływ na cenę, jaką płacimy za ich wywóz. Dlatego tak ważna jest prawidłowa segregacja, w tym odpadów biodegradowalnych, które mogą być wykorzystane do wyprodukowania kompostu czy biogazu.

Co wrzucać do brązowego pojemnika?

W Krakowie bioodpady, czyli materiały organiczne, które ulegają biologicznemu rozkładowi, powinny trafiać do brązowych pojemników lub worków w tym kolorze. W pewnym uproszczeniu można przyjąć, że do tego typu odpadów zaliczają się wyłącznie produkty w pełni naturalne. Przekonanie, że jeśli coś jest do jedzenia, to może się znaleźć pośród bioodpadów jest błędne, z bardzo wielu względów, o czym za chwilę.

Bioodpadami są między innymi odpady kuchenne:

• odpadki warzywne i owocowe (obierki, ogryzki, pestki, zepsute i zgniłe owoce), zarówno surowe, jak i gotowane;
• nabiał, w tym skorupki jaj;
• fusy z kawy i herbaty; w przypadku torebek z herbatą, należy oddzielić fusy od torebki, jeśli ta nie jest w pełni biodegradowalna;
• resztki pieczywa;
• inne resztki jedzenia (bez mięsa, kości i ości), w tym zepsute przetwory owocowo/warzywne;
• łupiny z orzechów, słonecznika itp.;
• kwiaty cięte i doniczkowe (bez ziemi).

Wykluczenie ziemi z bioodpadów, pomimo jej naturalnego pochodzenia, może zastanawiać. Powodem jest jej skład (minerały, potencjalne zanieczyszczenia), który sprawia, że ziemia nie nadaje się do specyficznego przetwarzania biologicznego (kompostowania / produkcji biogazu) przeznaczonego dla bioodpadów.

W naszym mieście zbiórką bioodpadów zajmują się wykonawcy wybrani w przetargach, którzy dostarczają odpady do wybranych instalacji zewnętrznych.

Osobno czy w torebce?

Skoro ustaliliśmy, co powinno trafić do brązowego pojemnika lub worka, czas na odpowiedź na pytanie: wyrzucać luzem czy w opakowaniu? W oficjalnej ulotce MPO Kraków wyraźnie napisano, że: „odpady należy wrzucać bez opakowań”. Tak więc, wyrzucanie bioodpadów luzem jest nie tylko preferowaną lub domyślną metodą, ale pożądaną. Nie będzie wielkim „grzechem” jeśli tego typu odpady wyrzucimy w specjalnie oznaczonych workach kompostowalnych lub papierowych torebkach (niezadrukowanych).

Niezwykle ważne jest, aby nigdy nie używać plastikowych worków. Obecność folii w bioodpadach znacząco utrudnia proces kompostowania, ponieważ muszą być one rozrywane i oddzielane od resztek organicznych, co zakłóca i spowalnia prawidłowe kompostowanie. Wskazane jest więc także, aby upewnić się, że pośród resztek jedzenia nie ma niebiodegradowalnych opakowań (np. folii, w którą była opakowana zepsuta żywność).

Korzystanie z niekompostowalnych opakowań w dużej mierze niweczy cały efekt związany z prawidłową segregacją bioodpadów. Prawdą jest, że korzystamy z nich dla wygody, ze względów higienicznych, ale trzeba pamiętać, by wytrząsnąć z nich odpady, a opakowanie wrzucić do odpowiedniego pojemnika – żółtego (woreczek foliowy) lub czarnego (inne opakowanie).

Odpady zielone zbieramy oddzielnie

Do materiałów biodegradowalnych należą też odpady „ogrodowe”:

• skoszona trawa, liście, kwiaty, w tym ścięte zielone części roślin;
• rozdrobnione gałęzie drzew i krzewów.

W Krakowie nie powinny one trafiać do brązowych worków czy pojemników, ale do specjalnych worków na odpady zielone. Są one odbierane przez MPO zgodnie z harmonogramem dostępnym na stronie: https://mpo.krakow.pl/odbior-odpadow-zielonych. W dniu odbioru należy wystawić wypełniony odpadami zielonymi worek przed posesję, w widocznym z ulicy i ogólnodostępnym miejscu (pobocze jezdni, chodnik) do godziny 7 rano.

Odpady zielone trafiają do Centrum Ekologicznego Barycz (CEB), gdzie specjalna rozrywarka pozwala na oddzielenie worków od masy odpadów. Modułowa kontenerowa kompostownia składa się z kontenerów kompostujących, w których zachodzi proces intensywnego tlenowego kompostowania, kontenerów z zamontowanymi dmuchawami powietrza, biofiltrów, systemu rurociągów doprowadzających i odprowadzających powietrze, kondensat oraz ciepło do nagrzewnic powietrza wprowadzanego do procesu.

Aktualnie eksploatowanych jest 8 modułów kompostujących, z których każdy składa się z ośmiu kontenerów kompostujących, jednego kontenera technicznego z nagrzewnicami powietrza, jednego kontenera z biofiltrem oraz systemu rurociągów napowietrzających i odpowietrzających kontenery kompostujące.

Odpady zielone są tu przetwarzane w wysoko gatunkowy kompost spełniający wymagania nawozu organicznego. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Krakowie  posiada zezwolenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wprowadzanie kompostu do obrotu pod nazwą „Kompost na rabaty” (można go kupić na miejscu w CEB, wykorzystywany jest także przez Zarząd Zieleni Miejskiej na krakowskich terenach zielonych) oraz do biologicznego suszenia i biostabilizacji w warunkach tlenowych frakcji biodegradowalnej wyodrębnionej ze zmieszanych odpadów komunalnych.

Co zrobić z innymi „naturalnymi” odpadami?

Powyższe listy nie wyczerpują materiałów pochodzenia naturalnego. Rodzi się więc pytanie, co zrobić z trocinami, korą drzew, wszelkiego rodzaju elementami drewnianymi (deski, skrzynki, drewniane zabawki), słomą, czy innymi rzeczami? Tego typu rzeczy powinny być dostarczone do jednego z dwóch krakowskich Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych – Lamusowni przy ul. Nowohuckiej 1D lub Punktu Gospodarowania Odpadami Wielkogabarytowymi Barycz przy ul. Krzemienieckiej 40.

Wspomniane ograniczenia mają swoje logiczne uzasadnienie, wynikają z konieczności zachowania wysokiej jakości bioodpadów przeznaczonych do kompostowania lub produkcji biogazu. Dlatego, niektóre przedmioty, nawet jeśli pozornie organiczne, nie powinny trafiać do brązowych pojemników czy worków, gdyż mogą być potencjalnie zanieczyszczone, trudne do przetworzenia lub zawierać szkodliwe substancje.

Dodajmy, że do wspomnianych PSZOK-ów można też dostarczyć inne kłopotliwe odpady, przykładowo: gruz, odpady budowlane czy wielkogabarytowe, odpady niebezpieczne, opony, tekstylia oraz posegregowane surowce wtórne.

Zakazane praktyki

Nawet niewielkie ilości zanieczyszczeń mogą sprawić, że cała partia bioodpadów nie będzie mogła zostać wykorzystana w procesie utylizacji, który jest dla niej przeznaczony. Prowadzi to do zwiększenia kosztów funkcjonowania całego systemu gospodarowania odpadami.

Dlatego do pojemnika na bioodpady nie należy wrzucać następujących produktów pochodzenia zwierzęcego:

• mięso, kości, ryby (ości) – powinny trafić do czarnego pojemnika;
• tłuszcze i oleje zwierzęce (zużyty olej jadalny, tłuszcze zwierzęce) – należy je dostarczyć do PSZOK;
• odchody zwierząt – ich miejsce jest w czarnym pojemniku;
• przetworzona żywność zawierająca produkty zwierzęce (np. wędliny, zepsute mięso, parówki, kiełbasy) – powinna trafić do odpadów zmieszanych.

Do brązowych pojemników czy worków nie należy też wyrzucać ziemi, torfu, kamieni oraz popiołu z węgla kamiennego.

Część z wymienionych rzeczy pozornie należy do materiałów organicznych, skąd więc ich wykluczenie? Podyktowane to jest ich wpływem na proces przetwarzania bioodpadów. Mięso, kości i tłuszcze zwierzęce rozkładają się inaczej, często wydzielając nieprzyjemne zapachy, przyciągając szkodniki i spowalniając proces kompostowania. Z kolei oleje i tłuszcze mogą zatykać maszyny i zakłócać proces biodegradacji, a w popiele mogą się znajdować różne zanieczyszczenia, np. metale ciężkie.

Definicja bioodpadów dla zbiórki komunalnej jest bardzo specyficzna i odnosi się do materiałów nadających się do szybkiego, czystego kompostowania lub produkcji biogazu, a nie do ogólnego pojęcia wszystko, co kiedyś żyło, pochodzi z przyrody albo da się zjeść.

Jeśli nie jesteśmy pewni, gdzie powinna trafić dana rzecz, bezpieczniej jest działać pragmatycznie i wyrzucić ją do pojemnika na odpady zmieszane, aby uniknąć zanieczyszczenia całej partii bioodpadów.

To oczywista oczywistość, ale…

Choć wydaje się to oczywiste, to wspomnijmy, że produktami biodegradowalnymi nie są:

• leki (ich zbiórkę prowadzi wiele aptek);
• odpady higieniczne (np. zużyte chusteczki, pieluchy, ręczniki papierowe), które powinny się znaleźć pośród odpadów zmieszanych;
• szkło, plastik, papier, metal, które posiadają własne dedykowane pojemniki;
• opakowania styropianowe – należy je wyrzucić do odpadów zmieszanych;
• słodycze i przekąski (ciastka, zepsute ciasto, chipsy, czekolada i cukierki), których miejsce jest pośród odpadów zmieszanych.

Korzyści z prawidłowej segregacji

Prawidłowa segregacja bioodpadów przynosi szereg wymiernych korzyści środowiskowych.

Po pierwsze, są one przekształcane w wysokiej jakości kompost, który może wzbogacać glebę, oraz biogaz, odnawialne źródło energii. To zmienia postrzeganie odpadów jako obciążenia dla środowiska na rzecz dostrzeżenia, że dzięki nim można zmniejszyć zależność od nawozów chemicznych i paliw kopalnych. Celem jest nie tylko pozbycie się odpadów, ale wydobycie z nich maksymalnej wartości.

Po drugie, znacząco zmniejsza się ilość śmieci trafiających na składowiska, co pozwala na ich dłuższą eksploatację. Kolejna rzecz – kiedy odpady organiczne rozkładają się na składowiskach bez dostępu tlenu, wytwarzają metan, którego wykorzystanie przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Oprócz korzyści środowiskowych, z prawidłową segregacją bioodpadów wiążą się również wymierne korzyści ekonomiczne. Przede wszystkim wpływa ona na wysokość opłat za odbiór odpadów (potencjalnie nawet czterokrotnie mniej niż za odpady niesegregowane). Warto też pamiętać, że produkowany z bioodpadów kompost i biogaz mają swoją wartość, potencjalnie mogą się więc przyczyniać do rozwoju lokalnej gospodarki. Nie bez znaczenia jest też fakt, że prawidłowa segregacja bioodpadów, w tym unikanie niewłaściwych opakowań, usprawnia ich przetwarzanie w zakładach gospodarowania odpadami, zmniejszając koszty tych działań.

Górnolotnie lub praktycznie

Górnolotnie można powiedzieć, że każdy prawidłowo posegregowany bioodpad stanowi bezpośredni wkład w globalne działania na rzecz klimatu. Tych, do których nie przemawiają takie fakty, może do segregacji przekona fakt, że opłaty za odbiór odpadów segregowanych mogą być nawet czterokrotnie niższe niż w przypadku odpadów niesegregowanych.

Do odpowiedzialności za środowisko i argumentów ekonomicznych można też dodać jeszcze jeden bardzo prosty argument – przyzwoitość. Obowiązujących przepisów nie wymyślono po to, by uprzykrzać nam życie, ale po to, by docelowo było ono przyjemniejsze, by nie dopuścić do sytuacji, że zewsząd będą nas otaczały śmieci. Wszystkie działania związane z gospodarką odpadami mają na celu znaczące zmniejszenie ilość śmieci trafiających na składowiska, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i wspieranie modelu gospodarki o obiegu zamkniętym.

Krzysztof Duliński