Szanowni Państwo!
Nowe rondo drogowe, umiejscowione przy skrzyżowaniu ul. Puszkarskiej i ul. Przyjaźni Polsko-Węgierskiej na północno-zachodnim terenie Dzielnicy XI na Woli Duchackiej-Zachód (nieopodal Bonarki), dotąd bezimienne, anonimowe, ma wreszcie swoją własną, indywidualną, spersonalizowaną nazwę. Tablica informacyjna o treści: ‘Rondo Rymka z Woli’ pojawiła się dopiero niedawno na tzw. wyspie centralnej, czyli na kolistym skwerku na środku tegoż ronda. Trwało to prawie rok od powzięcia inicjatywy obywatelskiej do ostatecznej realizacji (2024-2025) w Roku Jubileuszowym.
Wniosek niżej podpisanego o powzięcie stosownej uchwały (opinii) w sprawie nadania nazwy bezimiennemu rondu został jednomyślnie, jednogłośnie przyjęty 18 marca ub. r. w postaci osobnej uchwały Rady Dzielnicy XI miasta Krakowa. Składam wielkie podziękowania za to dla całej Rady. Z kolei Władze Miasta Krakowa bardzo pozytywnie przyjęły ową uchwałę lokalnego samorządu dzielnicowego. Zarządzeniem nr 2059/2024 Prezydenta Krakowa z dnia 26 lipca ub. r. rzecz została przekazana pod obrady krakowskich radnych miejskich jako projekt uchwały Rady Miasta w sprawie nazwy ronda. Następnie uchwałę nr VIII/150/24 Rady Miasta Krakowa z dnia 28 sierpnia 2024 roku w sprawie nazwy ronda ogłoszono w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego 5 września ub. r. Wspomniana uchwała krakowskich rajców weszła w życie 20 września 2024 r. Wykonanie uchwały powierzono Prezydentowi Krakowa. Odtąd formalnie (tylko na papierze) zaistniała nazwa ronda. Kilka miesięcy trwała cała, dość skomplikowana procedura urzędniczo-wykonawcza, aż wreszcie w 2025 r. mieszkańcy Krakowa mogli zobaczyć białą tablicę z granatowym napisem patrona ronda – historycznego założyciela, czyli zasadźcy „na surowym korzeniu” i pierwszego właściciela – pana wsi Wola Rymkowa, wg aktu lokacyjnego z dnia 3 kwietnia 1364 r.
Od XV wieku wieś ta przeszła na własność Zakonu Duchaków (stąd nazwa: Wola Duchacka lub dawniej – Wola Świętoduchacka) i była we władaniu Zgromadzenia Świętego Ducha aż do czwartej ćwierci XVIII wieku, kiedy to austriackie władze zaborcze skonfiskowały (odebrały) wieś temuż zakonowi (tzw. ‘kasata józefińska’ – cesarza Józefa II Habsburga), gdy po pierwszym rozbiorze Polski tereny te zagarnęła Austria.
Obecnie w XXI w., dzięki pozytywnemu finałowi inicjatywy obywatelskiej – godnie uczczono ową równą, okrągłą rocznicę założenia wsi Wola (jubileusz 1364-2024). Został wreszcie po 660 latach po raz pierwszy uhonorowany Rymek z Woli za Wzgórzem Lasota, jak sam się osobiście podpisywał / nazywał w dokumencie założycielskim (lokacyjnym) z dnia 3 kwietnia 1364 roku. Ten tak bardzo zasłużony dla Krakowa człowiek będzie miał wreszcie swoje Rondo niedaleko od Wzgórza Lasoty i w dodatku na terenie swojej własnej wsi, którą sam był kiedyś założył w średniowieczu, a która dziś jest nieodłączną częścią Grodu Kraka. Wspomniane Wzgórze Lasoty upamiętnia średniowiecznego komesa (kasztelana) krakowskiego – Lassotę (Lassote castellanus Cracovie). Warto przypomnieć, że na Wzgórzu Lasoty, które przynależało historycznie od XIV w. do XVIII w. do wsi Wola (rozmaicie pisanej, np. Wolia, Wolya), umiejscowiony jest kurhanowy Kopiec Krakusa (Kopiec Kraka), którego powstanie datowane jest różnie (od VI w. do X w. po Chr.).
Pełna informacja o fakcie założenia (lokacji) wsi Wola w 1364 r. i o Rymku z Woli znajduje się w moim artykule pt. O lokacji wsi Wola przez Rymka w 1364 r., który to tekst został wydrukowany w wersji papierowej i wydany w wersji elektronicznej w „Kurierze Dzielnicy XI m. Krakowa” nr 1 z lutego-marca 2017 r., tamże na stronach 20-21. Tekst ten po wpisaniu frazy: „O lokacji wsi Wola przez Rymka w 1364 r.” można łatwo znaleźć w Internecie na stronie Rady Dzielnicy XI lub pod adresem Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/41353/tytko_o_lokacji_wsi_wola_przez_rymka_2017.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Z kolei tekst obywatelskiego wniosku inicjatywnego do Rady Dzielnicy XI m. Krakowa Podgórze Duchackie został opublikowany przez „Wiadomości” (w numerze kwietniowym 2023 r., nr 4 [338], strony 7-8) i jest dostępny dla wszystkich w sieci pod adresem: https://wiadomoscipodgorze.pl/wniosek-do-rady-dzielnicy-xi-w-spr-ronda-rymka-z-woli-skrot/ lub po wpisaniu poniższej frazy w Internecie: „Rondo Rymka z Woli”.
Nie ma lepszego i godniejszego patrona dla tego ronda w tym właśnie miejscu i należy cieszyć się zarówno z uchwały Rady Dzielnicy XI, jak i z decyzji Prezydenta oraz uchwały Rady Miasta Krakowa w tym zakresie. To pozwoli upowszechnić i uprzystępnić tę historycznie ważną postać wśród krakowian. Rymek z Woli (Melsztyński) należy do naszego wspólnego dziedzictwa historycznego. Mogą przyznawać się do niego nie tylko mieszkańcy Woli Duchackiej (dawnej: Woli Rymkowej), ale i mieszkańcy całej Dzielnicy XI, bo wieś Wola obejmowała też w przeszłości terytorialnie fragmenty obecnych Piasków (część Osiedla Piaski Nowe) i Kurdwanowa (okolice współczesnej ul. Witosa). Ponadto ucieszyć się mogą z tej decyzji także mieszkańcy Dzielnicy XIII Podgórze, bo dawna Wola (Rymkowa / Duchacka) sięgała pierwotnie aż do okolic obecnej ulicy Wielickiej (a dziś to już jest podgórski Płaszów). Radować się mogą również mieszkańcy Dzielnicy XII Bieżanów – Prokocim, bo pewne przyległe fragmenty obecnego, prokocimskiego terenu (z dzisiejszego Osiedla Na Kozłowce) historycznie także przynależały do Woli (Rymkowej, potem Duchackiej). Zadowoleni być powinni ponadto mieszkańcy Dzielnicy IX Łagiewniki – Borek Fałęcki, którego małe, przygraniczne, dziś już łagiewnickie obszary (okolice obecnej ul. Turowicza) należały kiedyś do dawnej wsi Wola.
Pro publico bono – dla dobra publicznego, społecznymi siłami – uczczono bezspornie historycznego, prześwietnego, wspólnego Patrona tych wszystkich terenów, jakie wymieniłem powyżej. Należy podziękować Władzom Dzielnicowym i Miejskim za tę oryginalną nazwę na mapie współczesnego Krakowa, a wszystkim Kierowcom i Kierowczyniom wszelkich pojazdów drogowych – pozostaje życzyć długiego oraz bezpiecznego użytkowania nowego, bezkolizyjnego, „Rymkowego” Ronda na Woli.
Dr n. hum. Marek Mariusz Tytko
(Uniwersytet Jagielloński)
mieszkaniec Dzielnicy XI, b. radny Dzielnicy XI w kadencji 2014-2018
Kraków, dnia 20 lutego 2025 roku
