18 kwietnia 2023 roku Muzeum Podgórza oddział Muzeum Krakowa obchodził swoje piąte urodziny. Zaproszeni zostali przyjaciele, sąsiedzi, goście muzeum i wszyscy podgórzanie, krakowianie, dla których muzeum jest ważne, którzy je dobrze znają, ale i ci, którzy jeszcze w nim nigdy nie byli. Muzeum Podgórza jest wyjątkowym miejscem, świętowało urodziny w taki sposób, w jaki działa i w jaki powstawało – wspólnie z mieszkańcami Podgórza.
Muzeum Podgórza powstało w 2018 roku, po niemal dekadzie starań mieszkańców, zgromadzonych wokół Stowarzyszenia PODGORZE.PL. Jak powiedział obecny na uroczystości radny Krakowa i radny‑dzielnicy XIII Kraków-Podgórze Jacek Bednarz, sama historia powstawania muzeum jest dłuższa od historii samego muzeum. A wie co mówi, bo był uczestnikiem starań o powstanie Muzeum Podgórza. A wszystko zaczęło się w 2002 roku, gdy Rada Dzielnicy XIII Kraków-Podgórze powołała niewielką placówkę w kamienicy przy Limanowskiego 13 – Dom Historii Podgórza, oddział ówczesnego Domu Kultury „Podgórze”. Dom Historii Podgórza miał za zadanie gromadzić opowieści i artefakty dotyczące historii dawnego Królewskiego Miasta Podgórza, edukować o historii dzielnicy, gromadzić opowieści. Szybko okazało się, że stał się centrum spotkań ludzi dla których dziedzictwo Podgórza jest ważne. Równie szybko okazało się, że skromne trzy pomieszczenia przy Limanowskiego 13, to za mało dla prężnie działającej społeczności Podgórza, zgromadzonej wokół Stowarzyszenia PODGORZE.PL i pragnącej powstania kolekcji podgórskich artefaktów. Pilnym okazało się powołanie do życia muzeum – miejsca które zaopiekuje się nie tylko historią dawnego miasta i całego prawego brzegu Wisły – ale które będzie odgrywało rolę zwornika lokalnej społeczności, miejsca dyskusji o przyszłości Podgórza, spotkań i świętowania podgórskiej teraźniejszości.
Przekonanie władz miasta do potrzeby powołania Muzeum Podgórza zajęło podgórzanom, wspieranym przez radnych dzielnicy, podgórskie instytucje, społeczników, przez radnych miasta niemal dekadę. Jedną z najgorętszych orędowniczek powstania Muzeum Podgórza była Grażyna Fijałkowska, radna miasta Krakowa, radna dzielnicy XII Bieżanów-Prokocim, członkini Towarzystwa Przyjaciół Prokocimia. W ciągu tej dekady Stowarzyszenie PODGORZE.PL wraz z Domem Historii Podgórza odkrywało i pokazywało mieszkańcom Podgórza i Krakowa historię prawobrzeżnego Krakowa, na nowo budując tożsamość Podgórza oraz kolekcję podgórskich artefaktów.
W 2015 roku Rada Miasta Krakowa podjęła decyzję o powstaniu Muzeum Podgórza jako oddziału Muzeum Krakowa z siedzibą w dawnym zajeździe pod św. Benedyktem, kontynuującego działalność Domu Historii Podgórza. Przejęta została kolekcja, zasób historii mówionej, rozpoczęto zbiórkę eksponatów. Odbyły się konsultacje społeczne, mające na celu wypracowanie z mieszkańcami charakteru działalności muzeum, tematów, które powinny znaleźć szczególne miejsce na wystawie głównej oraz rozpoznaniu otoczenia społecznego przyszłego muzeum. Otwarcie zaplanowano na kwiecień 2018 roku.
Dziś Muzeum Podgórza to jeden z najmocniej rozpoznawalnych oddziałów Muzeum Krakowa, o charakterze włączającym społeczność Podgórza w działania, program i badania.
Opowiada o historii dawnego miasta Podgórza na wystawie „Miasto pod Kopcem Kraka”, na której prezentowane są eksponaty podarowane muzeum przez mieszkańców i sympatyków Podgórza. Są tu między innymi nożyczki, którymi przecięto wstęgę podczas otwarcia muzeum, podarowane starającemu się o powstanie muzeum Stowarzyszeniu PODGORZE.PL w 2005 roku przez redaktora naczelnego „Wiadomości” Jarosława Kajdańskiego. Są prezentowane w gablocie jako jeden z najmłodszych podgórskich eksponatów.
Wystawy czasowe prezentują różne aspekty historii całego prawobrzeżnego Krakowa. Muzeum jest miejscem spotkań dla mieszkańców Podgórza, jest miejscem dyskusji o teraźniejszości i przyszłości prawobrzeżnego Krakowa, jest miejscem, które chce mieć i ma wpływ na architektoniczny, krajobrazowy i historyczny obraz Podgórza. Jest miejscem wydarzeń artystycznych, społecznych. Opowiada o Podgórzu podczas wykładów, spotkań, spacerów, ale też słucha mieszkańców niejednokrotnie oddając pole pamięci podgórzan, realizując projekty partycypacyjne. Jednym z najważniejszych jest Depozyt Pamięci, czyli pokaźnych rozmiarów gablota ustawiona w holu muzeum, służąca mieszkańcom do samodzielnego realizowania mikrowystaw na ważne dla nich, osobiste tematy. Wystawę w depozycie może urządzić każdy, kto chce w niej opowiedzieć o swoim, bardzo prywatnym Podgórzu.
Muzeum prowadzi zajęcia edukacyjne dla szkół, przedszkoli, dla rodzin, dzieci i dla dorosłych.
W muzeum swoją siedzibę ma Stowarzyszenie PODGORZE.PL, Centrum Aktywności Seniora Podgórze, Krakowski Klub Szaradzisty. Muzeum reaguje na ważne społeczne wydarzenia dzielnicy, ale nie tylko. Gdy wybuchła wojna na Ukrainie, muzeum natychmiast zorganizowało zbiórki, wysyłało konwoje na granicę, członkowie zespołu Muzeum Podgórza jako wolontariusze jeździli na polsko-ukraińską granicę z pomocą, gościli konwoje z Belgii,. W muzeum w pierwszych dniach wojny mieściła się świetlica dla dzieci ukraińskich, a w czasie wakacji odbywały się darmowe lekcje polskiego dla ukraińskich i białoruskich uciekinierów. Przez chwilę działał tu nawet dziecięcy uchodźczy teatr. Zespół muzeum to grupa pasjonatów, ludzi niezwykle społecznie wrażliwych, otwartych na ludzi, zmiany, fachowców profesjonalistów, edukatorów z różnymi pasjami i zainteresowaniem: Melania Tutak – kierowniczka, dr Robert Gaweł kierownik do spraw admini-stracyjnych, edukatorzy – Anna Warzecha i Jakub Jastrzębski. Łukasz Fidelus i Maciej Goliński prowadzą sklep muzealny, udzielają odwiedzającym wszelkich informacji, są pierwszymi osobami, których goście muzeum spotkają przekraczając próg Muzeum Podgórza. Wystawami muzeum oraz gośćmi opiekują się Iwona Jawor-Pieron, Witold Dobrzeniecki, Konrad Tarnawski, Kacper Tochowicz.
Muzeum jest mocno obecne w mediach społecznościowych, ma świetnie, dowcipnie i bardzo ciekawie prowadzonego fan page’a, gdzie umieszcza wszelkie informacje o wydarzeniach, rocznicach, ciekawostkach z życia dzielnicy i jej historii, gdzie rozmawia, czasem polemizuje.
Podczas niedawnych piątych urodzin zespół Muzeum Podgórza prezentował gościom eksponaty, które zostały podarowane do kolekcji w ciągu ostatniego roku. Stowarzyszenie PODGORZE.PL zakupiło muzeum urodzinowy tort, a podgórzanin z krwi i kości Piotr Foreman Foryś, wokalista zespołu Püdelsi wraz z Adamem Drzewieckim i gościnnym udziałem Marka Piątka zaprezentowali premierowy utwór Podgórskie tango.
Uroczystość urodzinowa była niezwykle miła, bardzo sąsiedzka z ogromną rzeszą gości. Muzeum pisało o urodzinach na swoim fan page’u: Świętujemy, pękamy w szwach! Zabrakło krzeseł, szklanek, nawet tortów! Pod dostatkiem zaś miłych słów życzliwości, życzeń 100 lat! Była nawet mała Wandzia, która w 2018 toku przecinała z mamą wstęgę, otwierając Muzeum Podgórza. Dziś przyniosła nam prześliczną laurkę! Foreman Drzewiecki zgrali z przytupem! Dostaliśmy podziękowania i przepiękne kwiaty od radnych! Podziękowania od Towarzystwa Przyjaciół Prokocimi,a piosenkę rewelację od Yaro ze Stowarzyszenia Przyjaciół Woli Duchackiej i tort od Stowarzyszenie PODGORZE.PL. I jeszcze wiele innych wspaniałych prezentów. Drodzy przyjaciele, sąsiedzi, kochani podgórzanie nasi cudni goście, dziękujemy, było nam z Wami wspaniale!
Zapraszamy do Muzeum Podgórza na ul. Limanowskiego 51, od środy do niedzieli od 10.00 do 17.00, będzie nam szalenie miło Państwa gościć, wszak to Wasze muzeum, stworzone dzięki Wam i Waszej miłości do tej części Krakowa.
Tekst i fot.: Zespół Muzeum Podgórza,
Kwiecień 2023
Od redakcji:
Redakcja „Wiadomości” od początku patronowała staraniom o utworzenie Muzeum Podgórza. Był nas cały legion ludzi dobrej woli, których nie sposób wymienić. Życzymy Zespołowi Muzeum na czele z Melanią Tutak dalszych jubileuszy, sił i zdrowia do tak intensywnej, kreatywnej działalności. Ku chwale Podgórza i Krakowa.
