Kaplica Włoska jest pełna ludzi. Przygaszone światło ociepla blaskiem jedynie kilka mikrofonów, przy których stoją aktorzy. Rozpoczyna się wieczór modlitwy i refleksji pt. „Droga Krzyżowa dwóch papieży”, przygotowany przez Teatr Hagiograf im. św. Teresy z Lisieux. Subtelne dźwięki wiolonczeli przenoszą nas w czasie i przestrzeni. Jesteśmy w Rzymie, w Koloseum, A.D. 2005. Jan Paweł II modli się, trzymając Krzyż. Stacja pierwsza, Jezus na śmierć skazany. Idziemy ze Zbawicielem na Golgotę, słuchając rozważań ks. kard. Josepha Ratzingera.
Doświadczenie wolności
IZABELA DROBOTOWICZ-ORKISZ, założycielka i dyrektorka Teatru Hagiograf, obecnie mieszkanka Jugowic (Dzielnica X Swoszowice), karierę aktorską rozpoczęła w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. W spektaklu „Dialogi Karmelitanek” Georgesa Bernanosa, reżyserowanym przez Przemysława Basińskiego, zagrała s. Konstancję, jedną z karmelitanek bosych z Compiegne skazanych na śmierć za wierność Bogu i królowi podczas rewolucji francuskiej. – Konstancja była najmłodsza. Szła pierwsza na szafot, ale szła tam jak na spotkanie z Oblubieńcem. Dodawała wszystkim otuchy i nadziei. Ludzie nawracali się podczas tamtej egzekucji – mówi aktorka. W 1991 r. pani Drobotowicz-Orkisz wraz z obsadą spektaklu odwiedziła Zgromadzenie Sióstr Karmelitanek Bosych w Gdyni-Orłowie. Wspomina tę wizytę jako najważniejsze doświadczenie duchowe w swoim życiu. – W oczach tamtych zakonnic zobaczyłam piękną, prawdziwą wolność. A przecież one dobrowolnie weszły za klasztorną kratę – mówi. – Zrozumiałam wtedy, że wreszcie odnalazłam to, czego szukałam przez całe życie. Wiedziałam, że prawdziwej wolności nie odnajdę wśród artystów, którym się tylko zdaje, że są wolni.
Servus lampadarius
W połowie lat 90-tych pani Izabela zrezygnowała z etatu w gdańskim teatrze i z powodów rodzinnych przeprowadziła się wraz z mężem i trojgiem dzieci do Krakowa. Tutaj zaczęła gromadzić materiały do monodramu, o którym marzyła od szkoły średniej. 2 lipca 1996 r. w Domu Polskim Jana Pawła II w Rzymie wystawiła autorski monodram „Zamieszkać z Tobą”, na podstawie „Dziejów duszy” św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza (z Lisieux). Później grała Małą Teresę w Polsce i za granicą. Występuje w prawdziwym, karmelitańskim habicie z Orłowa. 10 marca 2001 r. wspólnie z Jackiem Lecznarem pani Izabela wystawiła spektakl „Millenium” – o sześciu świętych, filarach polskiego chrześcijaństwa, m.in. o św. Wojciechu, św. Jadwidze, św. Maksymilianie Marii Kolbie, św. Albercie i św. Faustynie. Wtedy teatrowi nadano nazwę „Hagiograf”*. W drugie
czwartki miesiąca, od października do czerwca, w Kaplicy Włoskiej w Bazylice Franciszkanów odbywają się spotkania z cyklu „Oblicza Imion”. Repertuar na każdy rok układa pani dyrektor. Przygotowując spektakle o świętych i błogosławionych, dociera do tekstów źródłowych i stara się jak najwierniej oddać ich przesłanie. Przedstawienia prezentują także twórczość literacką, m. in. Karola Wojtyły, zanim jeszcze został papieżem oraz jego przesłanie do wiernych, gdy zasiadał już na Stolicy Apostolskiej; „Nie lękajcie się” to wybrane fragmenty homilii z ośmiu pielgrzymek Jana Pawła II do ojczyzny. W doborze obsady pani Izabela kieruje się intuicją. Reżyserka usłyszała niedawno określenie: „servus lampadarius” – oznaczające sługę, który w starożytnym Rzymie nosił pochodnię przed swym panem. Zadaniem teatru jest właśnie „oświecać” drogę Panu: poprzez przybliżanie życia i twórczości świętych, błogosławionych i Sług Bożych przypominać ludziom, czym jest wiara w Jezusa Chrystusa.
Otwarci na Słowo
„Hagiograf” jest teatrem słowa. Oznacza to, że dekorację ogranicza się do niezbędnego minimum, a nastrój wprowadzany jest dzięki odpowiedniej muzyce. Najważniejsze jest przesłanie, jakie niesie ze sobą słowo. – Pojawiały się zarzuty, że to, co przedstawiamy, jest za trudne – przyznaje pani Drobotowicz-Orkisz. – Ja jednak widzę, że ludzie przychodzą właśnie po to Słowo, co więcej, są na nie otwarci i wrażliwi. Po występie nagradzają nas oklaskami, a czasami panuje cisza, pełna wzruszenia i skupienia. To największa nagroda.
„Hagiograf” występuje w miastach i we wsiach, w parafiach i miejscach świeckich, w hospicjach, aresztach i więzieniach. Pani Izabela szczególnie wspomina wystawienie Małej Teresy w areszcie przy Montelupich. – Jednym z osadzonych był Rosjanin, żołnierz z Afganistanu, chyba członek mafii, który nie odzywał się do nikogo – opowiada. – Niski, krępy, milczący. Po moim spektaklu zaczął nagle mówić. Opowiadał o swoim dzieciństwie. Podszedł do mnie, wziął obrazek św. Teresy i pozwolił pobłogosławić się krzyżykiem na czole. To było cudowne, wzruszające doświadczenie. Pani Drobotowicz-Orkisz wierzy, że poprzez słowo działa sam Duch Święty i dotyka ludzi Słowem Bożym. Aktorzy są tylko sługami.
W życiu i twórczości świętych można znaleźć odpowiedzi na pytania o Boga, wiarę i sens życia. Oni dają najlepszy przykład – swoją własną historią. – Nie ma dwóch takich samych świętych – mówi dyrektorka Teatru Hagiograf. – Do każdego z nich Bóg mówił inaczej, dla każdego miał inną drogę zbawienia. Ogromna jest różnorodność osób, których powołuje Bóg. Święci w pewnym momencie swojego życia przeżywali duchowy przełom, często było to bardzo mocne nawrócenie, zwrot o 180 st. – Taka przemiana bohatera to najlepszy „scenariusz” na dramat – mówi pani Izabela. – Sztuka powinna oczyszczać, przynosić sobą katharsis. Dopiero wtedy ma sens.
Małgorzata Czekaj
* Hagiografia (gr. hagios = święty, graphein = pisać) – dział piśmiennictwa religijnego zapoczątkowany w starożytności (za czasów pierwszych chrześcijan, prawdopodobnie w Rzymie), który obejmuje żywoty świętych, legendy z nimi związane oraz opisy cudów, a także nauka pomocnicza w badaniach historycznych – wiedza o pismach hagiograficznych.
Zdjęcia:
Izabela Drobotowicz-Orkisz z Radosławem Pazurą (archiwum własne).
Dodaj komentarz